تولید، برداشت و کاشت بذر کاکتوس و ساکولنت

تولید، برداشت و کاشت بذر کاکتوس و ساکولنت

گردآوری و ترجمه: آقای سید مصطفی میربابایی با نام کاربری smmwizard

 به نام خدا

گرده افشانی
متاسفانه خرید بذر بسیاری از گونه های کاکتوس یا ساکولنت به راحتی امکان پذیر نیست، خصوصا برای واریته هایی که نایابند و یا عمر محدودی دارند. بهترین راه حل تولید بذر می باشد. برای اینکار کافیست در زمان گلدهی گرده افشانی انجام شود. برای این کار می توان از یک قلم مو با موهای ریز استفاده کرد و گرده رسیده را از یک گل (cyathium) به گل واریته دیگر منتقل کرد. دقت شود که قبل و بعد از انتقال قلم مو به طور کامل تمیز گردد تا برای گیاه دیگر Hybrid های غیرمنتظره ایجاد نگردد. روش دیگر اینکه با یک موچین تمیز پرچم رسیده یک واریته را کنده و به سرعت روی گل واریته دیگر گرده افشانی بکنیم.

برداشت گرده از گل گیاه نر

انتقال گرده به کلاله گیاه ماده

استفاده از موچین در برداشت پرچم

برداشت بذر
برداشت بذر تا حدودی قسمت مشکل کار می باشد و بنا به نوع کاکتوس یا ساکولنت باید زمان و نحوه رسیدن میوه یا کپسول های بذر دقیق بررسی شود. برای مثال در افوربیاها بذر در کپسول های چوبی شکل سه وجهی می باشد که در هر کدام بذر های نسبتا بزرگ قرار دارد. دقت شود که در بسیاری موارد با متلاشی شدن کپسول یا میوه رسیده بذرها به فواصل دور پراکنده می شوند. برای جلوگیری از اینکار می توان کپسول را داخل پوشش نایلونی (شبیه جوراب) قرار داد یا یک پد پنبه ای دور آن قرار داد. برای بذر های واریته های باارزش می توان کل گیاه را در گاز نازک یا نایلون محصور کرد.

کپسول بذر Euphorbia bemaharaensis

کپسول بذر Euphorbia geroldii

کپسول بذر Euphorbia maleolens

کپسول بذر Monadenium pseudoracemosum

یک روش مطمئن و پر استفاده اینست که روی کپسول یا میوه گیاه یک لایه نازک چسب قرار می دهند که موجب شکافته نشدن کپسول و میوه می شود و پس از رسیده شدن، می توان با دقت از پایه کپسول یا میوه آنرا شکافت.

قرار دادن لایه ای از چسب روی کپسول بذر

قرار دادن لایه ای از چسب روی کپسول بذر

قرار دادن لایه ای از چسب روی کپسول بذر

کاشت بذر
ظرف مناسب برای کاشت، ظروف پلاستیکی با عمق کم و یا سینی است تا به راحتی خشک نشود و نیز بتوان آنرا تمیز و ضد عفونی کرد. کاشت باید در نور مناسب (نور مصنوعی و نه آفتاب) و موارد مغذی کمتر (کمتر از غنای کمپوست های گیاهی) باشد. می توان از خاک های معدنی مانند شن و ماسه خوب به مقدار متوسط استفاده کرد. همچنین می توان کمی پیت موس در خاک استفاده کرد. خاک را به طور کامل خیس کرده یا ظرف را در آب خیس نمایید تا خاک کاملا خیس شود. می توان برای اطمینان از اینکه شرایط برای رشد قارچ فراهم نشود، خاک را به مدت ۲۰ دقیقه در فر با دمای ۱۲۰ درجه سانتیگراد قرار داد. همچنین می توان از قارچ کش استفاده کرد. (سمومی مانند Chinosol یا Benomyl)

قارچ در خاک کاشت

برای تکثیر از طریق بذر باید خاک مخلوطی از پرلیت، شن درشت و خاک باغچه به نسبت مساوی به همراه مواد معدنی مذکور به مقدار کم تهیه و شرایط تخلیه مناسب در ته ظرف ایجاد شود. خاک را کامل با آب اشباع کرده و اجازه تخلیه کامل آب داده شود. سپس بذر ها به صورت پراکنده روی سطح خاک ریخته شود. به آرامی بذرها را روی خاک فشار داده و مقدار کمی خاک روی آنها ریخته شود تا بذر ها را نگه دارد. سپس آنها را از شرایط خشک شدن خاک و یا هوای آزاد دور نگه داشت. ظرف را در یک جای پر نور (با نور مصنوعی) و گرم قرار دهید و از روز دوم، هر روز به آن آب اسپری شود. در طول دوره جوانه زنی همیشه باید خاک مرطوب باشد و حتی برای یکبار هم اجازه خشک شدن به خاک داده نشود. در صورت خشک شدن حتی برای مدت کوتاه ممکن است تلفات زیادی در بذر ها ایجاد کند. برای قرار نگرفتن خاک در معرض هوای ازاد می تواند روی انرا با پوشش روشن گنبدی شکل یا لایه های پلاستیکی شفاف مانند سلفون پوشاند. دما در شب نباید زیر ۱۸ درجه سانتیگراد باشد و در روز دما حتی تا ۴۰ درجه هم برسد اشکالی ندارد. بهترین دما برای جوانه زنی ۲۵ درجه سانتی گراد می باشد. و درجه حرارت بالاتر سرعت جوانه زنی را افزایش می دهد.

جعبه کاشت

ظروف و گلدان

دماسنج خاک

نهال جوانه زده

بذر پس از چند هفته جوانه می زند. فقط زمانی جوانه به گلدان مناسب منتقل شود که یک سیستم ریشه مناسب داشته باشد.

نکته مهم
یکی از مهمترین فاکتور های موفقیت جوانه زدن بذر ها با درصد موفقیت بالا، شرایط و نحوه نگهداری بذر می باشد (خصوصا برای ساکولنتی مانند افوربیا). بذر ها باید در شرایط کاملا خشک و ترجیحا در دمای ۵ درجه سانتی گراد و در ظروفی که امکان رسیدن هوای آزاد یا رطوبت به آن وجود نداشته باشد نگهداری شود.

همچنین در بذر ها مشکلات زیاد دیگری مانند موارد زیر نیز ممکن است باشد:
کسی نمی تواند تایید کند که بذری که به دست شما رسیده قطعا بذر واریته مورد نظر شما باشد و گاهی مجبور هستید که چند ماه تا یک سال صبر کنید تا ببینید چه واریته ای عمل می اید.
بذر ممکن است از نظر ژنتیکی خالص نباشد یا جوانه زنی ضعیفی داشته باشد.
ممکن است که شما ماهها برای جوانه زنی صبر کنید ولی در نهایت بذر شما بخشکد و یا تبدیل به ماده ای چسبنده و لزج ناشی از عفونت با یک قارچ شود.

سمت چپ جوانه زنی ۰% و سمت راست جوانه زنی معقول

کاشت بذر در گلدان ها در داخل ظرف مناسب

کاشت بذر در گلدان ها در داخل ظرف مناسب

کاشت بذر در گلدان ها در داخل ظرف مناسب

جوانه زنی در ماه پنجم – بذر در پاییز کاشته شده و در زمستان در زیر نور مصنوعی و داخل خانه نگهداری شده است.

جوانه زنی بذر ها در ماه سوم

جوانه زنی در محیط بسته مانند خانه یا گلخانه اجازه کنترل دما را می دهد.

منبع: euphorbia-international.org