تهیه و ترجمه : آقای عباس صرامی

نام کاربری : yavar

 

نوشته مارلون ماچادو۲۰۰۷

برگرفته از سایت www.coronacactus.com

بسیاری ازگونه های کاکتوس لایه خارجی پوست خود را برنگ آبی چشمگیری درمیاورند. مجموعه داران بسیاری بدنبال اینگونه کاکتوسها ی یگانه وزیبا هستند. از این دست نمونه ها گونه های ستونی پیلوسرئوس ها محبوبیت مشترک در مجموعه ها دارند .هر چند گونه های گرد نیز توانایی آبی رنگ نمودن پوسته خارجی خود را دارند.

شرایط رشد میتواند شرایط آبی رنگ شدن کاکتوسها را تغییر دهد و همچنین اگر رشد کاکتوس در نور اندک و ناکافی ادامه یابد رنگ آبی کاکتوسها از دست رفته و سبز میشوند. و در صورت خوگرفتن به شرایط آب و هوایی و دریافت نور کافی مجدد ظاهر آبی رنگ درخشنده خود را باز میابند . رنگ آبی این کاکتوسها حاصل کریستالهای واکس گونه ایی است (چرب درخشنده) که بروی آخرین لایه بیرونی پوست کاکتوس ها ظاهر میگردد. (لایه مذکورکوتیکول نام دارد).

لایه چرب مانند درخشان بروی کوتیکول ظاهر شده که آنرا در راس و نوک اندام کاکتوس درخشانتر می بینیم. چون این لایه واکسی شکل فقط توسط سلولهای جوان تولید میشوند و بعد از تولید دیگر جایگزین نخواهند شد و با گذشت زمان این لایه آبی – خاکستری رنگ از بین میرود . لذا همواره اندام و بافتهای جدید و رویان کاکتوس دارای چنین رنگ چشمگیری میابید و اندام قدیمی بمرور آن رنگ و طراوت را از دست میدهند.

این لایه چند عملکرد و نقش را برای کاکتوس ایفا مینماید

  • در مناطق گرم مانع هدر رفتن آب از بافت و اندام گیاه میگردد و نقش ضد تبخیر را تا حدی برای کاکتوس دارد
  • لایه مقاومتی در برابر نفوذ ویروس و باکتری و عوامل بیماری زاست
  • بازگرداننده حرارت و تشعشات بیش از حد آفتاب است که میتواند به گیاه و اندام آن آسیب برساند

 

شاید این آخرین عملکرد است که بسیار مهم برای تشریح رنگ آبی پیلوسرئوس ها است. اما قبل از بحث در اینمورد بهتر است چیزهایی در رابطه با ارتباط گیاه و نور بدانیم.

 

خورشید منتشرکننده دامنه متفاوتی از تشعشعات میباشد که نور یکی از این انواع متفاوت و فراوان تشعشعات ساطع شده از خورشید است. تشعشعاتی که از خورشید منتشر میشوند بصورت پالسی (دارای ضربان) یا بصورت موجی شکل (بافرازوفرود) میباشند. فاصله مابین دو راس (قله) دو موج متوالی را اصطلاحا طول موج مینامند. و این همان چیزی است که باعث ایجاد تفاوت اشعه ها از همدیگر میشود. تغییرات درطول موجها میتواند از واحد نانومتر(یک میلیونیوم متر) شروع شده وحتی تا چند متر هم برسد.. این طول موج است که نشان میدهد چه مقدار یک تشعشع دارای سرعت و شدت و تیزی و یا در واقع حامل انرژی میتواند باشد.

امواج با طول موج کوتاه دارای انرژی بیشتری نسبت به امواج با طول موج بلندترهستند. مشخصا هرچه طول موج یک اشعه کوتاهتر باشد در یک مدت زمان معین پالس های بیشتر یا تعداد امواج بیشتری از خود منتشر مینماید و امواج با طول موج بلندتر در همان مدت زمان تعداد امواج کمتری را از خود منتشر مینمایند. لذا میتوان گفت امواجی که طول موج کوتاهتر دارند حامل وانتقال دهنده انرژی بیشتری نسبت به امواج با طول موج بلندتر هستند.

مجموع تمام امواج و تشعشات صادره از سوی خورشید را امواج خوزشیدی مینامند. نور یکی از این طیف فراوان امواج خورشیدی است که براساس طول موجی که دارد برای چشم انسان مرئی بنظرمیاید. طول موج نورمرئی از۳۸۰ نانومتر تا ۷۸۰ نانومتر میباشد. برای انسان این دامنه از طول موج به تفکیک رنگهای منحصر بفردی را میسازد و با این رنگها شناخته میشود.

۳۸۰ _450 نانومتر ………………………….. بنفش

۴۵۰-۴۹۵ نانومتر………………………………. آبی

495_570 نانومتر……………………………… سبز

۵۷۰-۵۹۰ نانومتر……………………………….. زرد

۵۹۰-۶۲۰ نانومتر…………………………….نارنجی

۶۲۰-۷۵۰ نانومتر……………………………….قرمز

گیاهان جاذب طیف نور توسط سلولهای ویژه ای هستند  که تبدیل کننده نور به انرژی طی یک پروسه که به فتوسنتز معروف است میباشند. پس گیاهان برای زنده ماندن نیازمند جذب نور میباشند از بین دامنه طول موجهای نور مرئی دو قسمت آن توسط گیاه بیش از بقیه جذب میگردد که شامل طیف ۴۰۰ الی ۵۰۰ نانومتر یا همان طیف آبی و بخش دیگر طیف ۶۰۰ الی ۷۰۰ نانومتر یا همان طیف قرمز رنگ میباشد. اگر دقت نمایید دقیقا دامنه طیف ۵۰۰ – ۶۰۰ نانومتر که معرف رنگ سبز است توسط گیاه اصلا جذب نمیشود. پس رنگ سبز از طیف اشعه نورانی خورشید توسط اندام گیاه بازتاب یافته و جذب گیاه نمیشود و این همان دلیلی است که باعث میگردد گیاه به چشم انسان سبز رنگ بنظر آید !!

 

حال بیایید به عقب بازگردیم.

همانجا که از سومین نقش و عملکرد لایه واکسی شکل و درخشنده بیرونی پوست کاکتوس گفتیم .گفتیم که این لایه منعکس کننده تشعشعات اضافی نورخورشید بجهت محافظت اندام گیاه از صدمات مرتبط این اشعه ها بود. در یک مدت معین سلولهای گیاه توانایی انجام میزان محدودی فتوسنتز را دارند و لذا به همین دلیل در جذب انرژی اشعه خورشید برایشان محدودیت همراه میباشد. مقادیر زیاد از توان و نیاز گیاه اشعه های خورشیدی لاجرم باعث بروزصدماتی بر پیکر و اعضای گیاه خواهد بود.

مشابه این امر دقیقا در مورد انسان صادق است . اشعه ماورابنفش خورشیدی در ارگانیسم انسان موجب تولید ویتامین دی۳ مینماید(این اشعه طول موج زیر ۴۰۰ نانومتردارد) که نقش تاثیرگذاری در ترمیم پذیری بافتها و اعضا بدن دارد .اما همین اشعه درصورت تابش بیش از حد به بدن و به درازا کشیدن اقامت انسان در مجاورت تابش خورشید میتواند عامل بروز سرطان پوست گردد.

گیاهان نیز نمیتوانند تمامی اشعه تابیده شده بخود را جذب نمایند و نیازمند وسیله یا روشی برای محافظت خود از این معضل هستند. در گیاهان برگدار این برگها هستند که این نقش را ایفا مینمایند. آنها درمدت کوتاه عمر خود نقش محافظ را برای گیاه دارند و پس از مرگ و نابودی هرکدام از برگها  ، گیاه برگ جدیدی را جایگزین آن مینماید. کاکتوسها هر چند از این حیات لوکس!! بی بهره اند اما هر یک روشی را برای محافظت از اشعه های مازاد و کشنده خورشیدی انتخاب نموده اند.

  • برخی استراتژی سایه سیال را انتخاب نموده اند . هر برش و قاچ بروی بدن کاکتوسها عامل ایجاد سایه برای برش مجاور خود میباشد و با این مکانیزم ساختاری خود بخود سایه در سیلانی برای محافظت از خود فراهم نموده اند
  • برخی با انتخاب شیکه تیغهای فشرده و طویل سایه را برای اندام خود تامین نموده اند
  • برخی دیگر با رویش موها و الیاف باریک محافظت از نورخورشید را انجام میدهند
  • برخی دیگر با تولید لایه محافظ چرب و درخشان خود را از هجوم بیرحم اشعه خورشید نجات میدهند

این لایه که در مورد گونه پیلوسرئوس ها بوضوح قابل مشاهده و ویژگی ممیزه آنهاست همراه با رنگ آبی خاکستری خود که در ابتدای گفتار آمد حاصل تلاش کاکتوس برای حفاظت خود از اشعه های مضر و نابودگر خورشیدی است. و در واقع این رنگ بازتاب آندسته از اشعه هایی است که توسط کاکتوس جذب نشده و بازتاب میابد

کلام آخر: درمورد پیلوسرئوس فراموش نشود که درزمستان به گرما و توجه بیشتری نیاز دارد که این امر ارتباطی برنگ آنها ندارد این کاکتوس در هوای خنک و سرد از خود رشدی نشان نمیدهد.

 

موفق و ایرانی باشید./عباس صرامی