تهیه و تنظیم : تیم پژوهشی ویکی کاکتوس

به قلم : آقای عباس صرامی

نام کاربری : yavar

 

Discocactus: دیسکوکاکتوس

آشنایی وگسترش معلومات درخصوص دیسکوکاکتوس را میتوان مدیون جرارد اییل و جان هاونس دانست که درسال ۸۷ میلادی کلوب مطالعاتی دیسکوکاکتوس را بنانهادند و بعدها نفراتی از بلزیک وآلمان به این موسسین هلندی پیوستند. هدف اصلی اعضا تعیین رابطه عینی بین گونه های کشت شده جدید با گونه های اصلی و اصیل بود هم چنین بموازات آن سعی در شرح چگونگی کشت داشتند

دیسکوکاکتوس از آن دست گیاهانی است که تفاوت رفتاری فاحشی بین گونه های کشت شده  تحت نظارت انسان و گونه های مشابه که در زیستگاه طبیعی خود متولد شده اند دارد که این امر طبقه بندی ودسته بندی آنان را برای افراد بخصوص آماتورها دشوار میسازد. جنس دیسکوکاکتوس دارای تغییرات گسترده ژنتیکی درکل گونه های خود میباشد که دلیل آنرا گردافشانی متقابل (مابین دو پایه) میتوان دانست. بشکلی که تعیین صحیح گونه ها در زیستگاه طبیعی آنان بمراتب دشوار و صعب میباشد.

 

 

برای افراد آماتور اما جدی فرایند کاشت بذر دیسکو کاکتوس تا گلدهی آن نمیتواند بیش از گونه های دیگر کاکتوسها سخت وپیچیده تر باشد. علت آن که ما غالبا با گونه های دیسکو کاکتوس روبرو نمیشویم و آن را کمیاب میابیم به دمای نگهداری وزیست این گونه در طول زمستان مربوط میگردد………

معدل دمایی مناسب جهت حفظ ونگهداری سالم کاکتوسها در زمستان عموما ۵ درجه سانتیگراد اعلام شده است اما برای گونه هاییکه حساسیت بیشتری به آب وهوای زمستان دارند مانند دیسکو کاکتوس وطیفی از گونه های کاکتوس های برزیلی دمای ۵ درجه دمایی بسیار سرد قلمداد میشود !

اگرچه حداقل دمای مناسب درفصل سرما و خواب زمستانه ۱۰ درجه مشخص گردیده است اما مشخصا دمایی بالاتر از این نیاز دیسکو کاکتوس را برای حفظ سلامت وبقا تامین میکند درنتیجه برای کلکسیونی که غالب آن ازگونه های دیسکو کاکتوس تشکیل یافته دمای ایمن و مطمئن درطول زمستان ۱۵ درجه سانتیگراد میباشد

 

برخی نکات :

 

زیستگاه دیسکو کاکتوس انحصارا در برزیل و پاره ایی از ارتفاعات بولیوی و پاراگوئه است و زمان وفصل رشد در این منطقه کاملا مخالف با شرایط و زمان مناطقی مانند اروپای غربی است

 

در زمان خواب تابستانه هرگز دما زیر ۱۰ درجه افت نخواهد کرد

 

گیاه غالبا در سرزمینهای سنگلاخ و صخره ها رشد مینماید که عموما جنسی از گرانیت یا کوارتز را دارا هستند و در محل رشد آنها بقایای گیاهی یا هوموس بندرت وبسیار محدود دیده شده است

 

شکل گیری شبکه ریشه دیسکو کاکتوس بنا بشرایط زیستی وبسترهای سنگلاخ وتنگ غالبا بشکل سطحی روی میدهد

 

رطوبت در طول روز بشدت پایین ودرطول شب بواسطه تشکیل شبنم بسیار بالاست

 

بخوبی پیداست  اطلاعات محلی از زیستگاه بومی دیسکوکاکتوس ها مشخص مینماید که چه گونه های کاشت شده توسط بذر و چه گونه های انتقال داده شده از سرزمین مادری به دیگر نقاط وجغرافیاهای متفاوت که در این سالهای اخیر صورت گرفته .تماما تحت فشار واسترس جهت آداپته نمودن خودشان با شرایط غیردلخواه نگهداری توسط ما میباشند

تجربه نشان داده است که در مدت طولانی شانس زنده ماندن دیسکو کاکتوس ریشه دار در خاک بدلیل ضعف درتحول وتکمیل ریشه هایش بسیارکم میباشد

برای دسترسی به یک رشد معتدل ازدیسکو کاکتوسها نیازمند شبیه سازی هرچه نزدیکتر به اقلیم رشد این گونه خواهیم بود. جهت نگهداری دیسکو کاکتوسها روش پیوند زنی توصیه میگردد

درفصل رشد نیاز به آب در دیسکو کاکتوس بالا میباشد

باید از اقامت گیاه در محیط آبی بمدت زیاد ممانعت بعمل آید این امر باعث حملات باکتریایی یا کاهش دسترسی به اکسی‍‍‍‍ژن توسط ریشه یا قارچی شدن ریشه خواهد شد وبراحتی باعث مرگ کاکتوس میگردد

با تامین بیشترین دما، حداقل میتوانیم کمی فصل رشد را استمرار دهیم وبنابراین گیاه از خشکی بیش از حد در زمان استراحت کمی محافظت گردد

پایه پیوندی که بتواند درفصل رشد (زمستان)آبدهی مناسبی به پیوند داشته باشد و بسرعت تخلیه از آب نشود بسیار مهم میباشد

 

آبیاری دیسکو کاکتوس :

 

از آب باران یا آب سبک جهت دیسکو کاکتوس استفاده نمایید ماکزیمم سختی آب میتواند ۱۰ باشد

DH=10

هنگام استفاده نمودن مواد خنثی مانند پشم سنگ یا مواد آتشفشانی در بستر کاشت این گیاه ، لازمست هربار بهنگام آبدهی از قدری کود استفاده شود. کاستن پی اچ آب تا حد ۵.۵ هنگام استفاده از آب لوله کشی توصیه میشود .بازه آبدهی دیسکوکاکتوس ده روزه میباشد البته با توجه به شرایط محیطی این تعریف دستخوش تغییر میگردد.

تحت هرشرایطی وهرزمانی درصورت وجود رطوبت دربستر کاشت از آبدهی مجدد پرهیز نمایید.

گلدان دیسکو کاکتوس حداکثر دو ساعت پس از آبیاری میبایست آب را تخلیه نموده و خشک گردد.

ترجیحا آبیاری در ابتدای صبح انجام گیرد(مانند اقلیم مادری) بجز ایام داغ تابستان که بهترین زمان عصر میباشد.

 

جهت تهیه آب سبک وقتی آب باران در دسترس نمیباشد بسته بنوع آب شهری وفصل (که باعث تغییر ترکیبات وسنگینی آب میشود) از ۱ الی ۱.۵ میلی لیتر اسید نیتریک دریک لیتر آب میتوان استفاده نمود تا آب به به پی اچ ۵ برسد .چنانچه از آب باران استفاده مینمایید اسپری آب برگیاه منعی ندارد وهیچ اثری از خود برگیاه باقی نمیگذارد اما درمورد آب معمولی شهری این عمل توصیه نمیشود زیرا باعث بجا ماندن لکه گچ واملاح بروی تیغها واندام گیاه میگردد .

 

شرایط آب وهوایی دیسکوکاکتوس :

 

توصیه های ذیل مطابق با شرایط آب وهوایی اروپای شمالی ارائه شده است

درماههای بهمن .اسفند.فروردین و مهروآبان بایستی دریافت نور حداکثری را داشته باشیم ودرطول ایام گرم با پوشش صفحات شفاف باعث دریافت نوروگرما شد.حداقل ۵ ساعت نور ونورصبحگاهی توصیه میشود.لازم بذکراست کف گلدان از سرمای محیط و رطوبت باقیمانده در محیط بایستی حفظ گردد.(رطوبت بیش از حد). هرنوع منبع حرارتی مناسب است اما دقت نمایید از منابع سوختی بدون ایجاد خروجی در محیط گلخانه استفاده نگردد. عامل اصلی نابودی دیسکوها در گلخانه مواد اجتماع یافته حاصل از احتراق مواد آلی میباشد. که غالبا پس از سپری شدن فصل سرما وبا فرارسیدن بهار اثرات مخرب خود را با مرگ گیاه نشان میدهد برای دیسکوهای ریشه دار گرم نگهداشتن کف گلخانه لازمست اما اینکاربرای دیسکوهای پیوندی ضرورت ندارد. برای دماهای نزدیک چهل درجه تهویه هوا بسیار لازمست. تا دیسکوکاکتوس ازتغییرات زیاد دما وجریان هوا محافظت گردد. جریان هوا دریک گلخانه بسیار سودمند میباشد البته منظور چرخش هوا در یک سیستم بسته نیست بلکه چرخش هوا همراه با هوای تازه میباشد.

 

 

 

کاشت بذر دیسکو کاکتوس :

 

سالها تجربه دراین خصوص نشان داده که دمای ۳۰ درجه برای رویش بذرها بسیارایده ال میباشد بنابرین دمای رویش بذر دردیسکوکاکتوس بالاتر از کاکتوسهای دیگرست دما های بالاتر از ۳۰ درجه سرعت رویش رابالا میبرد وبذرزودترشکفته میشود اما درصد رویش بذرها کاسته میشود.

مهمترین نکته درکشت بذر دیسکوکاکتوس ضدعفونی نمودن بذردیسکوکاکتوس است .برای این منظور بذرها را برای چند دقیقه درمحلول ضدعفونی غرق شوند سپس آنها را با آب ولرم شستشو داده واجازه دهید بذرها خشک شوند وپس از دو روز کشت انجام شوند. تاخیر بیش از دو روز جایز نمیباشد .

بذرها را بصورت فشرده کشت نکنید وروی آنها ماسه شسته شده رودهانه بقطر یک یا دو میلیمتر بریزید.آبدهی اولیه با آب جوشیده سرد شده همراه با ضدقارچ انجام شود.

بذرهاییکه از فروشندگان تجاری دریافت میکنید احتما قوی در یخچال نگهداری شده اند لذا بمحض دریافت آنها را کشت کنید تا بیشتر از این قوه رشد خود را از دست نداده اند

عموما در پایان دوره استراحت که مقاومت کاکتوسها بحد پایین خود رسیده است درصدتلفات بالا میرود که عمده لطمات از سوی قارچها و باکتریها حاصل میشود . توصیه میشود محل قرار دادن جعبه کشت بذرها در نزدیکی گیاهان وکاکتوسهای دیگر نباشد زیرا هاگ های شناور ومتحرک درفضای گلخانه براحتی وبا کوچکترین جریان هوا هنگام بازنمودن پوشش پلاستیکی خود را به بستر کشت میرسانند

 

بیماریهای دیسکو کاکتوس :

دیسکو کاکتوس نمونه ایی حساس برای آلوده شدن به انواع پارازیتها وبیماریهای باکتریایی است. توجه نمایید که یک نوع بیماریی بنام

Slime diseaseیا بیماری لعاب / بیماری چسبندگی

دردیسکوکاکتوس بیش از کاکتوسهای دیگر رخ نموده و مستعد به ابتلا به آن میباشد. در این بیماری سطح اندام دیسکو کاکتوس آلوده وآغشته به لایه ایی از پوشش لزج وچسبناک میشود . بهترین مقابله در اینمورد وهمچنین برای حشرات دیگر تنظیم شرایط محیطی دیسکو کاکتوس میباشد. یادآور میشوم که اثرات مواد شیمیایی کوتاه مدت میباشد پس بهترین کار فراهم سازی شرایط ایده آل محیطی برای گیاه است. در چنین شرایطی گیاه کاملا سالم وشاداب بوده وخود درجه نسبی خوبی از مقاومت به بیماریها را از خود نشان میدهد. عموما گلخانه های کوچک بدلیل تغییرات تند دمایی وشرایط محیطی عامل خوبی برای بروز بیماریها حتی ظهور شپشک ها خواهند بود.

مشکل دیگر در برابر دیسکوکاکتوسها پیدایش نماتودها هستند. نماتودها کرمهای بسیار باریک وشفاف وبیرنگی هستند که با چشم غیرمسلح دیده نمیشوند .این کرمها از چندمیلیمتر تا چندمتر طول دارند. بصورت تجربی راهکار مبارزه شیمیایی با نماتودها توصیه نمیشود.نماتودها بهنگام جابجایی یک گیاه از محل خود به محل جدید باعث آلوده سازی ورشد وانتقال به خاک وگیاه میشوند وانتشاری تصاعدی و بی حدواندازه دارند. در این مواقع مجموعه داران ناامید نشده و با تعویض گلدان وخاک ودور ریختن خاک آلوده وپاکسازی دقیق ریشه وگیاه همراه با ضدعفونی وسایل ومحیط و بکاربری خاک جدید از این معضل فرار میکنند .

 

پایان

 

در نشر این نوشتار از سایت ذیل بعنوان مرجع استفاده شده است www.discocactus.nl

 

و اما :

بخوبی هویداست که با آشنایی و مطالعه دیسکوکاکتوس فصل متفاوتی از دانسته ها و تجربیات لابلای متن فوق پدیدارگشت که در شرح هیچیک از کاکتوسهای دیگر ما آنرا نمیافتیم!!!! شاید با دقت به نوشتار بتوان فهمید که چرا آموخته اییم و ملکه ذهن ما گردیده است که :

___ دیسکوکاکتوس را نمیتوان بخوبی درخاک نگهداری نمود

___ دیسکوکاکتوس را ترجیح میدهند بشکل پیوندشده نگهداری نمایند

دوستان عزیز حتما متوجه اشاره مولف اروپایی این مطلب شده اند که کاشت دیسکوکاکتوس را درخاک اصلا توصیه نمینماید ! و بدلیل رشد وزایش در شکاف و درز سنگها نه تنها دیسکو ریشه هایش تحمل محیط فشرده خاک را ندارد بلکه طالب رشد واستقرار سطحی ریشه های خود میباشد . لذا برای مشابه سازی هرچه بیشتر شرایط با محیط اصلی دیسکوکاکتوس بهترست دیسکوکاکتوس در سنگهای گرانتیتی خردشده(شن های با سایز وشکل مناسب) و همچنین درگلدانهای بشقاب مانند وکم عمق کشت ونگهداری شود. که البته مطابق گفته نویسنده کمی خاک برگ ومواد پوسیده آلی نیز برای بستر کشت مساعد ومطلوب است

نکته دیگر : مقایسه شرایط دمایی ومحیطی دیسکوکاکتوس در زیستگاه خود نشان میدهد که شباهت این گونه با افوربیا بسیار بیشتراست تا به کاکتوسها ! وشاید دلیل عمده عدم توانایی ما برای نگهداری دیسکو کاکتوس این امر میباشد

 

موفق و شادکام باشید